Voor de meeste mensen is de winter een rustige tijd in de tuin. Er is veel minder te doen, of in elk geval het weer nodigt minder uit om iets te doen. Ook zijn veel mensen bang dat nieuwe planten vorstschade oplopen, of dat er überhaupt niet geplant kan worden in de winter…
Toch is juist de winter een hele geschikte tijd voor heel veel tuinklussen. Denk maar eens aan het snoeien van bladverliezende bomen en struiken, het aanplanten van planten uit volle grond, het nemen van winterstekken, het opruimen, reinigen en onderhouden van materialen en tuingereedschap en natuurlijk voor het maken van nieuwe plannen voor komend tuinjaar.
Hou rekening met de natuur en dieren
Hou er rekening mee dat jouw winter tuinklussen dieren en insecten kunnen verstoren. Zij hebben namelijk al een schuilplaats gevonden in je tuin, of een plek om te overwinteren, of profiteren van het nog aanwezige voedsel. Doe je werkzaamheden daarom op zo’n manier dat je dieren en insecten zo weinig mogelijk verstoord. Nu is niet de tijd om de tuin te veel op te ruimen, de vijver te verstoren, of alle planten, stengels en zaadhoofden tot de grond af te snoeien. Zo voorkom je dat de dieren en insecten in jouw tuin een moeilijke winter tegemoet gaan.
Bekijk ook onze tips voor meer dieren in je tuin
Aanplanten
Ook in de winter kan je nog gewoon aanplanten!
Zolang de grond niet bevroren is, is de grond nog goed te bewerken en kan je nieuwe tuinplanten gewoon aanplanten. De winter is een goede tijd voor de aanplant van bladverliezende bomen en struiken, evenals hagen. Je kunt deze planten zelfs extra voordelig krijgen, door te kiezen voor planten uit volle grond. Je koopt dan wortelgoed (planten met blote wortels) of planten met kluit. Belangrijk is dat deze planten (vooral wortelgoed) niet uitdrogen. Plant ze daarom zo snel mogelijk na de aankoop of ontvangst. Geef altijd ruim water bij het aanplanten, ook in de winter. Niet alleen voorkom je zo uitdroging, maar de grond rondom de nieuwe plant zakt ook beter in.
Ook vaste planten kan je nu nog aanplanten. Hou er alleen wel rekening mee dat deze er misschien niet zo uitzien zoals je zou verwachten. De bovengrondse groei is bij de meeste vast planten nu afgestorven, of zelfs helemaal niet meer zichtbaar. Bij jonge planten en potgekweekte planten kan dit zelfs nog wat meer het geval zijn, dan als ze eenmaal in de tuin groeien.
Siergrassen kan je nog planten, maar liever alleen als je erg goed doorlatende grond hebt, zoals zandgrond. Blijft je grond in de winter toch wat langer nat, wacht dan tot het voorjaar. Zo voorkom je het rotten van de wortels van het siergras.
Exotische planten, minder winterharde (groenblijvende) planten en vijverplanten kan je in de winter beter niet planten. Wacht tot het voorjaar, bij voorkeur na de ergste vorst.
Verplanten
In de winter zijn veel planten in rust. Nu kan je de meeste bladverliezende bomen, struiken en planten verplaatsen (verplanten), zonder veel problemen. Graaf een zo groot mogelijke wortelkluit uit en zorg ervoor dat de grond vergelijkbaar is op de nieuwe plek (er van uitgaande dat de plant op de oude plek goed groeide). Mocht je de plant juist verplaatsen om de omstandigheden te verbeteren, neem dan eerst de tijd om de grond en omstandigheden op de nieuwe plek te verbeteren. Bij grote struiken en oudere bomen het aan te raden om al tijdens het groeiseizoen de wortels rondom af te steken, zodat ze makkelijker en met minder problemen te verplaatsen zijn.
Snoeien
Omdat de meest bladverliezende bomen, struiken en planten in de winter in rust zijn, is het ook een goed moment om te gaan snoeien. We noemen dit wintersnoei. De meningen over wintersnoei zijn verdeeld: Nu snoeien heeft niet alleen maar voordelen (planten zijn in rust, de gewenste vorm is goed zichtbaar zonder het blad) , maar kent ook enkele nadelen (kans op snelle hergroei en mogelijk langzamer herstel van te grote snoeiwonden). Vaak is er in de zomer echter niet genoeg tijd om te snoeien, of is het lastig werken als de boom of struik volledig in blad staat. Wij snoeien bladverliezende bomen en struiken daarom (ook) in de winter en nemen voor lief dat er snelle hergroei of waterloten kunnen ontstaan.
Snoei de appelboom en perenboom, snoei blauweregen en snoei druiven.
Aan het einde van de winter kan je gerust siergrassen snoeien tot vlak boven de grond. Een goede tijd hiervoor is februari, net voordat de nieuwe scheuten uitlopen. Ook pluimhortensia snoeien doe je eind winter.
Snoei geen ABC bomen in de winter of het voorjaar. Het gaat hier om esdoorn (Acer), berk (Betula) en haagbeuk (Carpinus). De kans op flink bloeden is dan namelijk groot. Snoei deze bomen als ze goed in blad staan. Dit geldt ook voor steenvruchten snoeien (Prunus: kers, pruim, abrikoos, perzik en amandel) en walnoot (Juglans). Zo voorkom je ook kans op ziektes en infecties.
Groenblijvende bomen en struiken snoeien doe je ook liever niet in de winter. Wacht liever tot het voorjaar, om eventuele vorstschade te voorkomen. Minder winterharde planten (zoals bijvoorbeeld mediterrane kruiden als lavendel en rozemarijn) snoei je ook pas in het voorjaar, na de laatste echte vorst.
Stekken
De winter leent zich bij uitstek voor het nemen van houtige stekken, ofwel winterstekken. Heel veel houtige planten en struiken kunnen in de winter gestekt worden. Je snoeit dan een rechte tak af, van zo’n 15-20cm en plaatst deze in een pot met stekgrond (arme potgrond of zelfs zandgrond), of anders gewoon rechtstreeks in de tuingrond. Je geeft een keer water en verder hoef je eigenlijk alleen maar af te wachten. Winterstekken wortelen veel langzamer dan zachte stekken en halfharde stekken (zomerstekken), maar de slagingskans is veel hoger. De kans op uitdroging is namelijk heel klein en de groeisnelheid is nog laag. Bij aanhoudende droogte kan je de stekken beter wel wat water geven.
Winterstekken nemen is heel makkelijk, zeker deze planten zijn heel makkelijk om te stekken in de winter.
Opruimen
Maak je tuin niet te netjes in de winter! Veel dieren en insecten hebben schuilplaatsen gevonden in jouw tuin of vinden er voedsel. Alles wat als schuilplaats of voedselbron gebruikt kan worden, zouden wij nog zeker tot het voorjaar gewoon lekker laten staan! Zelf ruimen we wel altijd de schuur op in de winter en onze opslag voor het tuingereedschap.
Tuinontwerp en nieuwe plannen
Een van de dingen die wij het allerleukst vinden van de winter, is om heerlijk weg te dromen in tuinboeken, tuinmagazines, tuinblogs, etc. Allemaal ter inspiratie voor nieuwe tuinplannen. Vervolgens werken we deze plannen tot in detail uit op papier (of op de computer natuurlijk). Er is nog geen jaar voorbij gegaan, zonder dat er een nieuw plan was voor een border, terras, plantencombinatie, of zelfs de hele voortuin of achtertuin!
Bekijk ook onze Tuinontwerp serie: Tuinontwerp – Inventariseer eerst alle tuinwensen en deel 2: Tuinontwerp – Vormen, paden en zichtlijnen.
Onderhoud van tuingereedschap
De meeste mensen onderhouden hun tuingereedschap en eventuele machines of apparaten voor de tuin niet erg goed. Zonde, want zo gaan ze natuurlijk een stuk minder lang mee. Heb je jezelf beloond met mooi en kwalitatief goed gereedschap? Verzorg je gereedschap dan ook goed. Maak het tuingereedschap altijd schoon, direct na gebruik en geef het minstens een keer per jaar een grondige reiniging. De winter is ook een goed moment om gereedschap zoals snoeischaren en heggenscharen te smeren en/ of te slijpen.
Gewoon genieten
Je dacht misschien dat je in de winter wat tot rust zou komen in de tuin, maar zoals je hierboven ook leest, is er echt genoeg te doen! Natuurlijk is het echter ook in de winter belangrijk om op tijd stil te staan bij wat je al hebt bereikt en gewoon even te genieten van je tuin! Ook in de winter is er nog zoveel te genieten in de tuin: Bijvoorbeeld van prachtig bloeiende en geurende winterbloeiers, statige groenblijvende planten en vormsnoei, fel gekleurde stammen en takken, of bijzonder gevormde bomen en struiken!
Bekijk ook onze favoriete planten voor een mooie wintertuin.
