Een vijver biedt een uitgelezen kans om een hele nieuwe groep planten te introduceren in je tuin: Vijverplanten! Denk aan echte waterplanten, zoals waterlelies en gele plomp. Iris, kattenstaart, en dotterbloem zijn mooie oeverplanten. Voor het ondiepe gedeelte zijn bijvoorbeeld holpijp en snoekkruid erg mooi. Vergeet ook de zuurstofplanten niet: deze zorgen voor een goede waterkwaliteit en een heldere vijver.
Water zorgt ook voor beweging in je tuin en het trekt veel dieren en insecten aan, zoals kikkers, salamanders, libellen en vogels. Zelfs een kleine vijver of mini-vijver is waardevol voor een diervriendelijke tuin.
Kies de juiste vijverplanten
Voor het kiezen van de juiste planten voor je vijver is het een goed idee om rekening te houden met de ligging van de vijver (hoeveel zon), de groeikracht van de vijverplanten, de herkomst van de planten en de verschillende diepte zones.
Ligging van de vijver
Veel vijverplanten hebben graag zon om goed te kunnen groeien. Toch kan te veel zon zorgen voor oververhitting van het water, vooral bij kleine vijvers en mini-vijvers. Dit kan leiden tot problemen zoals veel algengroei. Een kleinere vijver of mini-vijver kan daarom beter niet in de volle zon geplaatst worden.
Controleer bij de aanschaf van nieuwe vijverplanten altijd of ze geschikt zijn voor jouw tuin en jouw vijver. Vijverplanten voor in de schaduw zijn bijvoorbeeld waterviolier, kalmoes en watermunt. Ook gele lis, zegge en dotterbloem verdragen schaduw prima en kunnen worden gebruikt voor de oever of het moerasgedeelte.
Groeikracht
Veel vijverplanten en oeverplanten kunnen flink groot worden. Denk maar eens aan gele lis, gele plomp, riet en waterlelies. Deze planten zijn minder geschikt voor in en rond een vijver in een kleine tuin. Kies je toch voor deze planten, splits of verwijder dan jaarlijks een deel van de planten. Beter kies je voor planten die kleiner blijven of minder woekeren.
Inheemse vijverplanten
Wist je dat er ook heel veel inheemse waterplanten zijn, die perfect zijn voor jouw vijver? Zo kan je bijvoorbeeld de inheemse holpijp (Equisetum fluviatile) gebruiken, in plaats van de bekende Japanse holpijp, of adderwortel (Persicaria bistorta) als oeverplant, in plaats van duizendknoop.
Andere mooie inheemse vijverplanten zijn pijlkruid (Sagittaria sagittifolia), met het kenmerkende pijlvormige blad, naaldgras (Scirpus cernuus), met fijn grasachtig blad en slangenwortel (Calla palustris), met de bijzondere bloemen.
Er zijn ook veel goede inheemse zuurstofplanten die helpen om je vijver helder te houden, zoals glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens), aarvederkruid (Myriophyllum spicatum), waterranonkel (Ranunculus aquatilis) en waterviolier (Hottonia palustris).
Er is zelfs een inheemse waterlelie: de witte waterlelie (Nymphaea alba)!
Verschillende zones: de waterdiepte
Bij het aanleggen van een vijver is het belangrijk om rekening te houden met de verschillende zones. Deze zones betreffen de diepte van het water en zijn bepalend voor welke planten er kunnen gedijen.
Zorg ervoor dat je de verschillende zones opneemt in je vijver, als je zelf een (folie)vijver maakt, of kies een voorgevormde vijver met meerdere diepten en plateaus voor planten. Wat bredere zones geven je meer ruimte om te beplanten. In een kleinere vijver is het aan te raden om te werken met 2 of maximaal 3 zones.
Zone 1: Rondom je vijver
Bij de vijver kan je oeverplanten en moerasplanten aanplanten. Dit is een border rondom de vijver. Bij het overlopen van de vijver kan een dergelijke strook tijdelijk onder water komen te staan. Dit is voor oeverplanten en moerasplanten echter geen probleem. Deze planten zijn ideaal om de vijverrand mee te verbergen. Veel planten voor de oever van je vijver of het moerasgebied zijn ook heel geschikt voor in de ondiepe zone van de vijver.
Zone 2: Ondiepe zone
Waterdiepte tot ongeveer 15-20cm diep, geschikt voor moerasplanten en oeverplanten.
In de ondiepe zone (die ook wel moeraszone of oeverzone wordt genoemd) komen vaak de meeste planten te staan. In deze zone tot zo’n 20cm diepte staan zowel planten die helemaal onder water geplaatst dienen te worden, als planten die graag met de voeten in het water willen staan. Sommige moeras- en oeverplanten zijn heel flexibel en kunnen zowel in de ondiepe zone, als in de border geplant worden.
Zone 3: Waterplanten
Waterdiepte 20cm tot 40cm diep, geschikt voor waterplanten en zuurstofplanten.
Een diepte tot 40cm is geschikt voor het plaatsen van waterplanten die graag onder water staan met de wortels, evenals voor veel zuurstofplanten. Ook dwergwaterlelies kan je in deze zone plaatsen.
Zone 4: Diepe zone
Waterdiepte 40cm tot 120cm diep, geschikt voor waterlelies en diepe zuurstofplanten.
Het diepste deel van de vijver is geschikt voor waterlelies en diepe zuurstofplanten. Deze planten kunnen krachtig groeien en hebben wat ruimte nodig. Waterlelies groeien het liefst in rustig of stilstaand water.
Zone 5: Drijfplanten
Aan het wateroppervlak groeien nog de drijfplanten. Dit zijn planten die op het water drijven en waarvan de wortels zich niet verankeren. Ze geven schaduw en halen voedingstoffen uit het water, waardoor algen minder kans krijgen. Wel zijn het meestal snelle groeiers en moet er regelmatig een deel verwijderd worden om dichtgroeien van het oppervlak te voorkomen.
De mooiste vijverplanten voor elke zone
Per zone geven we aan welke planten de moeite waard zijn voor jou vijver. Zo verrijkt niet alleen het water zelf jouw tuin, maar heb je straks ook de mooiste vijverplanten in en langs je vijver! Hou er wel rekening mee dat sommige van deze planten snel kunnen groeien of groot worden.
Oeverplanten en moerasplanten rond de vijver
Als oeverplant kan je eigenlijk kiezen uit het volledige assortiment tuinplanten, zolang ze (tijdelijk) tegen natte grond kunnen. Bijvoorbeeld planten met groot blad of varens. Een aantal van deze planten zijn zelfs geschikt voor in het ondiepe deel van je vijver. Enkele mooie tuinplanten voor rond je vijver zijn:
- Adderwortel (Persicaria bistorta) I.
- Blauwe zegge (Carex panicea) I.
- Dotterbloem (Caltha palustris) I.
- Gele lis (Iris pseudacorus) I.
- Groot hoefblad (petasites hybridus) I.
- Hartlelie (Hosta)
- Kattenstaart (Lythrum salicaria) I.
- Kijkblad (Rodgersia)
- Moerasandoorn (Stachys palustris) I.
- Moerasspirea (Filipendula ulmaria) I.
- Moerasvaren (Thelypteris palustris) I.
- Nagelkruid (Geum)
- Oeverzegge (Carex riparia) I.
- Penningkruid (Lysimachia nummularia) I.
- Pinksterbloem (Cardamine pratensis) I.
- Pluimspirea (Astilbe)
- Schildblad (Darmera)
- Schoenlappersplant (Bergenia)
- Sleutelbloem (Primula)
- Smeerwortel (Symphytum) I.
- Struisvaren (Matteucia)
- Tongvaren (Asplenium)
- Veenpluis (Eriophorum angustifolium) I.
- Zegge (Carex)
- Zilverkaars (Actaea)
- Zwanenbloem (Butomus umbellatus) I.
* Alle planten aangeduid met “I.” zijn inheems.
Moerasplanten en oeverplanten in de vijver
In de ondiepe zone, met een diepte tot zo’n 15-20cm kan je lekker uitpakken: Dit zijn de planten die jouw vijver mooi maken! Met wat bredere plateaus heb je extra ruimte voor je moerasplanten.
- Amerikaanse lis (Iris versicolor)
- Beekpunge (Veronica beccabunga) I.
- Bonte kalmoes (Acorus calamus ‘Variegatus’)
- Dotterbloem (Caltha palustris) I.
- Dwerglisdodde (Typha minima)
- Gele lis (Iris pseudacorus) I.
- Grote egelskop (Sparganium erectum) I.
- Holpijp (Equisetum fluviatile) I.
- Japanse holpijp (Equisetum japonica)
- Japanse lis (Iris laevigata en Iris ensata)
- Kalmoes (Acorus kalmoes) I.
- Kleine lisdodde (Typha angustifolia) I.
- Moerasandoorn (Stachys palustris) I.
- Moerashertshooi (Hypericum elodes) I.
- Moeras-vergeet-mij-nietje (Myosotis palustris) I.
- Penningkruid (Lysimachia nummularia) I.
- Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia) I.
- Pitrus (Juncus effusus)
- Slangenwortel (Calla palustris) I.
- Snoekkruid (Pontederia cordata) I.
- Veenwortel (Persicaria amphibia) I.
- Waterbies (Eleocharis palustris) I.
- Watermunt (Mentha aquatica) I.
* Alle planten aangeduid met “I.” zijn inheems.
Waterplanten en zuurstofplanten
In het diepere gedeelte groeien de echte waterplanten en zuurstofplanten.
- Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum) I.
- Brede waterperst (Elodea canadensis)
- Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris) I.
- Glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens) I.
- Grof hoornblad (Cerathophyllum demersum) I.
- Lidsteng (Hippuris vulgaris) I.
- Naaldgras (Scirpus cernuus) I.
- Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia) I.
- Waterranonkel (Ranunculus aquatilis) I.
- Waterviolier (Hottonia palustris) I.
* Alle planten aangeduid met “I.” zijn inheems.
Waterlelies en drijfplanten
Als je de ruimte hebt voor een grotere vijver, dan mag een waterlelie natuurlijk niet ontbreken! In een kleine vijver of mini-vijver kies je beter voor een dwerg waterlelie, of een leuke drijfplant.
- Dwergwaterlelie (Nymphaea pygmea)
- Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae) I.
- Krabbenscheer (Stratiotes aloides) I.
- Waterlelie (Nympahea sp.)
- Witte waterlelie (Nymphaea alba) I.
* Alle planten aangeduid met “I.” zijn inheems.
Geschikte vijverplanten voor mini-vijver
Heb je geen plek voor een echte vijver, of niet de mogelijkheid om een vijver uit te graven in je tuin? Overweeg dan een mini-vijver. Deze maak je eenvoudig van een oude (maar waterdichte) zinken teil, plastic kuip of plantenbak. Vervolgens kan je deze beplanten met kleinblijvende vijverplanten.
Vijverplanten voor een mini-vijver zijn bijvoorbeeld kikkerbeet, naaldgras, teer vederkruid, dwerg kalmoes, dwerg holpijp en kleine lisdodde. Je kunt zelfs een kleinblijvende waterlelie ofwel dwergwaterlelie toevoegen.
Welke vijverplanten kies jij voor jouw vijver?
Er zijn heel veel mooie vijverplanten. We hebben ze nog lang niet allemaal kunnen benoemen. Was je trouwens al opgevallen hoeveel van deze mooie planten inheems zijn? Welke planten kies jij voor je vijver of mini-vijver?
