
Stinzenplanten ken je misschien wel van oude landgoederen, buitenplaatsen en grote boerderijen. Toch zijn stinzenplanten ook heel goed toe te passen in de kleine tuin. In een kleine tuin hebben deze bloeiende bloembollen juist veel meer impact. Ze zijn perfect om een kale wintertuin op te vrolijken en ze zullen naar verloop van tijd een moeilijke of donkere hoek in je tuin goed opvullen. Misschien helpt het om de term verwilderingsbollen te gebruiken, zodat je meteen een goed beeld hebt van de kracht van deze planten.
Wat zijn stinzenplanten en verwilderingsbollen?
De termen stinzenplanten en verwilderingsbollen worden vaak door elkaar gebruikt. Er is wel een klein verschil:
Stinzenplanten zijn voornamelijk meerjarige bol- en knolgewassen die van oudsher werden aangeplant op landgoederen en buitenplaatsen (stinzen), vooral in Friesland en Groningen. Deze planten werden vanuit verschillende landen geïntroduceerd en zijn dus niet inheems van oorsprong. Toch zijn ze inmiddels verwilderd en komen ze ook voor in onze natuur. De meeste stinzenplanten bloeien vanaf het vroege voorjaar en zijn daardoor heel waardevol voor vroege bijen en insecten.
Bij verwilderingsbollen ontbreekt de historische context. Verwilderingsbollen omvatten een breder assortiment en beperken zich niet tot de soorten die op stinzen werden aangeplant.
Wat zijn de voordelen van verwilderingsbollen?
Verwilderingsbollen bloeien al vroeg in het jaar. Dit maakt ze waardevol voor bestuivers die in het vroege voorjaar actief zijn. Kies dus ook altijd voor biologische bloembollen. Voor de tuinier is het grootste voordeel dat ze heel makkelijk zijn. Zonder onderhoud of verzorging zullen deze planten zichzelf vermeerderen en verspreiden (verwilderen).
De aantrekkingskracht komt vooral door hun natuurlijke uitstraling en doordat ze prachtige tapijten van bloemen vormen in het vroege voorjaar.

Wat is de beste plek voor verwilderingsbollen?
Net als veel bloembollen willen ook de meeste verwilderingsbollen goed doorlatende grond en een zonnige plek, of plek met lichte schaduw (tijdens de bloei). Na de bloei kunnen ze juist heel goed in de schaduw. Om die reden zijn ze ook ideaal onder een bladverliezende boom of struik. De bollen moeten daarvoor alleen niet te groot zijn, anders kan het nog wel eens lastig zijn om de bloembollen diep genoeg te poten tussen de wortels van een oudere boom of struik.
Sommige verwilderingsbollen zijn geschikt voor natte grond. Denk aan sneeuwklokjes, zomerklokjes en kievitsbloemen.
Het gazon is ook een goede plek voor verwilderingsbollen. In het vroege voorjaar geniet je zo van een kleurrijk gazon. Bijvoorbeeld met bonte krokussen. Soorten die pas later bloeien kunnen het beste iets hoger zijn, omdat later in het seizoen ook het gras al zal groeien.
Welke bloembollen verwilderen makkelijk?
Er zijn best veel verwilderingsbollen. Hele bekende zijn bijvoorbeeld het sneeuwklokje, krokus, blauwe druifjes, boshyacint en de wilde tulp. De meeste verwilderingsbollen bloeien in het (vroege) voorjaar en trekken veel bijen en insecten aan. Hier een overzicht van soorten die makkelijk verwilderen in je tuin:
Allium
Allium, ofwel sierui, bloeit met opvallende bolvormige bloemen in het late voorjaar of begin zomer. De bloemkleur is vaak paars, roze, soms wit of geel. Bekende soorten zijn Hollandse sierui (Allium Purple Sensation), met grote paarse bloemen, bieslook (Allium schoenoprasum), daslook (Allium ursinum) en goudlook (Allium moly). Nog een hele goede verwilderingsbol is Allium sphaerocephalon, oftewel trommelstokjes of kogellook. Deze sierui heeft een hele natuurlijke uitstraling en is puntig ovaal gevormd. Kogellook bloeit vanaf het late voorjaar tot in de zomer.


Anemonen
Anemonen (Anemone) zijn er in verschillende soorten en kleuren en hebben vaak (kleine) margriet-achtige bloemen. Een bekende soort is de gewone anemoon of kroonanemoon (Anemone coronaria), die bloeit met grotere felgekleurde bloemen in blauw, rood, wit en roze. Blauwe anemoon (Anemone Blanda) heeft stervormige blauwe, witte of roze bloemen. Ook de witte bosanemoon (Anemone nemorosa) is erg geschikt voor verwildering, evenals de gele bosanemoon (Anemone ranunculoides).


Blauwe druifjes
Iedereen kent natuurlijk blauwe druifjes (Muscari armeniacum). Ze zijn heel makkelijk en perfect om te verwilderen. Wist je dat blauwe druifjes er ook zijn in andere kleuren, zoals lichtblauw, wit, tweekleur en zelfs roze? Ze worden ook wel druifhyacint genoemd. De beste soorten om te verwilderen zijn Muscari armeniacum, Muscari botryoides (klein druifje), Muscari latifolium (breedbladige druifhyacint) en Muscari neglectum.


Hyacinten
De Hyacint is een opvallende voorjaarsbloeier, die bekendstaat om de bloemtrossen op stevige stelen, met een intens zoete geur. Hyacint bloeit in de kleuren blauw, paars, roze, wit en geel. De boshyacint of wilde hyacint (Hyacinthoides non-scripta) is het meest geschikt om te verwilderen. De bloemen zijn blauw of wit. De sterkere Spaanse boshyacint (Hyacinthoides hispanica) kan gaan woekeren en zal de wilde hyacint doen verdwijnen, als ze bij elkaar geplant worden. Sterhyacint (Scilla siberica) wordt ook vaak gebruikt voor verwildering.


Keizerskroon en kievitsbloemen
Fritillaria is een heel bijzonder bolgewas. Kievitsbloem (Fritillaria meleagris) is heel mooi om te laten verwilderen in je tuin en heeft hangende klokvormige bloemen in paars, roze of wit, vaak met een vlekkenpatroon. In tegenstelling tot veel andere bloembollen, kan kievitsbloem ook tegen vochtige grond. Keizerskroon (Fritillaria imperialis) heeft grote bloemen op hogere stengels en verspreid een kenmerkende geur. De bloemkleur is meestal oranje, geel of rood.


Krokussen
Krokus (Crocus) is één van de vroegst bloeiende planten in het jaar. Het zijn lage beker- of trechtervormige bloemen in vele opvallende kleuren en kleurcombinaties. Krokus komt het mooist tot z’n recht in grote groepen, bijvoorbeeld in het gazon. Goede soorten om te verwilderen zijn boerenkrokus (Crocus tommasinianus) en bonte krokus (Crocus vernus), of eventueel vroege krokus (Crocus Chrysanthus)


Narcissen
Narcissen zijn nog altijd ontzettend populair en ze zijn er in ontzettend veel soorten en varianten. Van de wilde narcis (Narcissus pseudonarcissus), tot witte narcis (Narcissus Thalia) en van de grote trompetnarcis (Narcissus Carlton) tot kleinbloemige narcissen als Tête-à-Tête, Jetfire en Minnow. Vrijwel alle narcissen kunnen goed verwilderen in de tuin.


Sneeuwklokjes en lenteklokjes
Sneeuwklokjes (Galanthus nivalis) zijn echte verwilderingsbollen. Langzaam maar zeker zullen ze zich steeds verder uitbreiden. De kenmerkende kleine, hangende en witte bloemen verschijnen als alles nog kaal is en het nog winters koud is. Galanthus nivalis is het gewone sneeuwklokje en Galanthus elwesii het grote sneeuwklokje. Er is ook nog het lenteklokje of zomerklokje, maar dit is geen Galanthus, maar Leucojum. De bloemen hiervan zijn iets groter en verschijnen wat later.


Wilde tulpen
Wilde tulpen worden ook wel botanische tulpen of bostulpen genoemd. Deze tulpen zijn kleiner dan de tulpen die de meesten kennen, maar ze zijn perfect voor verwildering. Het gaat om verschillende soorten tulpen in diverse kleuren als rood, roze en wit. De echte bostulp is Tulipa sylvestris. Verder zijn er nog de tarda tulpen, turkestanica tulpen en humilis tulpen.


Andere bloembollen om te laten verwilderen
- Dwergiris (Iris reticulata)
- Prairielelie (Camassia)
- Sneeuwroem (Chionodoxa)
- Vogelmelk (Ornithogalum)
- Voorjaarsster (Ipheion)
- Winterakoniet (Eranthis)
Najaarsbloeiende verwilderingsbollen
Er zijn ook nog enkele najaarsbloeiende bloembollen die makkelijk verwilderen. Verwilderingsbollen voor het najaar zijn bijvoorbeeld herfsttijloos, herfstkrokus en cyclaam.
Tips voor verwilderingsbollen in je tuin
Stinzenplanten en verwilderingsbollen vereisen weinig onderhoud en zijn heel makkelijk. Toch hebben we nog wat tips voor de aanplant en maximale impact in jouw tuin:
- Koop altijd biologische bloembollen. Zo weet je zeker dat er geen bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, zodat ze niet gevaarlijk zijn voor bijen en insecten.
- Kies een plek waar de planten jarenlang kunnen blijven staan en waar ze zich rustig mogen verspreiden.
- De meeste soorten hebben voldoende zonlicht nodig in het voorjaar. Na de bloei is schaduw geen probleem. Ook is meestal goed doorlatende grond gewenst.
- Verwilderingsbollen zijn mooi vooraan de border, onder bomen en struiken of langs paden en komen het beste tot hun recht in groepjes en groepen.
- Na verloop van tijd kunnen deze bollen wel eens omhoog komen. Je kunt ze dan makkelijk opnieuw (dieper) planten.
- Hoewel niet noodzakelijk, kan een jaarlijkse (organische) voeding wel bijdragen aan een betere bloei en snellere ontwikkeling van de planten.
- Wel belangrijk is het om het blad rustig te laten afsterven, zodat er nog voldoende voedingstoffen opgenomen worden door de bloembol om ook volgend jaar weer goed te bloeien.
- Kies verschillende verwilderingsbollen, met opeenvolgende bloei, zodat je wekenlang kunt genieten van een bloeiende border of pot. Begin met sneeuwklokjes en krokus, vervolgens blauwe druifjes, wilde tulpen en sieruien.
- Verwilderingsbollen zijn ook heel mooi in een pot of bak, bijvoorbeeld op de buitentafel.