Onze Tips voor een Duurzame tuin

Je kunt tegenwoordig geen (tuin)tijdschrift meer openslaan zonder dat je het woord duurzaam tegenkomt. Ook vrijwel elke reclame uiting bevat inmiddels de term duurzaam of duurzaamheid. Hoewel dit niet per se een slechte ontwikkeling is, is het wel de vraag in hoeverre iets nu echt duurzaam is (gemaakt)…

Wat betekent duurzaam nu echt?

De eigenlijke betekenis van het woord duurzaam is “bedoeld om lang mee te gaan”. Inmiddels is de betekenis verruimd naar “rekening houdend met het milieu en de eindigheid van natuurlijke bronnen en grondstoffen”.

Wat is een duurzame tuin?

In de tuin betekent dit dat er zoveel mogelijk wordt hergebruikt en dat er als het ware een gesloten systeem ontstaat voor de tuin (circulair). In een duurzame tuin blijft alles (of in elk geval zoveel mogelijk) dus in de tuin. Bij het tuinieren hou je rekening met dieren en insecten en plant je planten op de ideale plaats. Je creëert een groene tuin, die goed water doorlatend is en maakt optimaal gebruik van alles wat de natuur je brengt. Kies voor biologische planten en bestrijdingsmiddelen zijn niet welkom!

Klinkt als een groen tuinparadijs, toch?

Tips voor een duurzaam tuinieren

Minimaal 1/2e tot 2/3e groen

Zorg voor een goede verdeling tussen groen en grijs. Een duurzame tuin bestaat wat ons betreft voor tenminste voor de helft uit groen. In een echt duurzame tuin is eigenlijk 2/3e groen heel wenselijk, met 1/3e aan verharding. Omdat dit in een kleine tuin nog een hele uitdaging kan zijn, kan je ook halfverharding gebruiken. Denk aan grind of split, schelpen, of andere materialen die goed water doorlaten. Ook een gazon kan hierin helpen.

Kies voor halfverharding in plaats van tegels

Grind, split, schelpen, boomschors, cacaodoppen… Door te kiezen voor halfverharding blijft het water langer in je tuin en wordt dit beter opgenomen door de bodem. Ook geeft het vaak een natuurlijkere uitstraling aan de tuin en is het ideaal om rechtstreeks in aan te planten!

Gebruik wat je al hebt

Hergebruik zoveel mogelijk materialen en benut wat al aanwezig is in de tuin. Gebruik oude tegels voor een klein tweede terras, als fundering onder een constructie, of als stapstenen in een grotere border. Bakstenen en betonstenen zijn ideaal voor het opsluiten van tegels, of als borderrand. Laat grotere struiken en bomen in je nieuwe tuin staan, ook al had je deze niet direct zelf gekozen. Je zult niet snel een dergelijk effect weer realiseren. Zowel esthetisch, als voor al het dierenleven in je tuin. Ga je toch flink snoeien, maak dan bijvoorbeeld een takkenril of houtstapel in een hoekje van je tuin voor dieren en insecten. Ook handig om een heus insecten hotel of bijenhotel te maken!

Juist in een duurzame tuin: Juiste plant; juiste plek

Plant de juiste plant op de juiste plaats! Dit is één van de belangrijkste uitgangspunten in een duurzame tuin, maar dit wordt vaak vergeten of simpelweg genegeerd. Zorg ervoor dat je je voor het planten verdiept in de planteigenschappen en groeiwensen, zodat een plant op de juiste plaats kan worden aangeplant. Als je echt duurzaam wilt tuinieren, probeer je een plant voor zure grond niet aan te planten in jouw tuin met zware kleigrond (al dan niet met een zakje tuinturf erbij), maar kies je alleen voor planten die in jouw tuin optimaal kunnen groeien. Zo zullen je planten beter groeien en veel minder gevoelig zijn voor ziekten en aantastingen.

Benut zoveel mogelijk regenwater

Hou het regenwater zo lang mogelijk in de tuin. In de meeste tuinen wordt het hemelwater direct afgevoerd op het riool via de regenpijp. Vervolgens kampen veel tuinen in de zomer met droogte en hebben veel planten het erg moeilijk. Probeer al het regenwater zo lang mogelijk in je tuin te houden, zodat de grond optimaal profiteert van het regenwater. Maak gebruik van een regenton, die je bijvoorbeeld met een overloop op de regenpijp aansluit. Of als je een kleiner dakoppervlak hebt, zoals bijvoorbeeld bij een schuur, kan je die rechtstreeks aansluiten op de dakgoot of regenafvoer. Hoe groter de regenton, hoe groter je waterbuffer bij droogte.

Om het water nog langer in de tuin te houden kan je vanaf de regenton of regenpijp van hoog naar laag een soort traject aanleggen waar het water doorheen loopt, alvorens op straat en in het riool te eindigen. Dit kan met een kanaal, (mini) droge rivierbedding, of met een of meerdere ondiepe poelen. Een dergelijke strook wordt ook wel wadi genoemd en geeft je meteen hele nieuwe beplantingsmogelijkheden!

Geef weinig extra water

Heb je droge grond en/ of een zonnige tuin? Kies dan voor planten die (eenmaal aangeslagen) weinig of geen extra water nodig hebben. Grijsbladige planten of planten met haartjes op het blad zijn hiervan goede voorbeelden. Ook veel (mediterraanse) kruiden zijn hiervoor erg geschikt. Moet je toch water geven (bijvoorbeeld bij jonge planten), geef dan heel gericht water. De sproeier gebruik je beter niet bij duurzaam tuinieren.

Lees hier meer (bespaar) tips over planten water geven

Kies duurzame materialen en natuurlijke materialen

Als je nieuwe materialen toevoegt aan je tuin, kies dan voor materiaal dat heel lang mee gaat. Zo hoef je dit niet snel te vervangen en heb je maar eenmaal de kosten en milieubelasting. Kies als het even kan voor materiaal uit de regio of anders uit eigen land, zodat het transport beperkt wordt.

Maak voor de inrichting van je tuin zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke materialen als hout (onbehandeld), keien en stenen, takken en snoeimateriaal.

Gebruik geen bestrijdingsmiddelen in de duurzame tuin

Eigenlijk zouden we dit niet hoeven noemen, aangezien het nogal vanzelfsprekend is dat je geen bestrijdingsmiddelen gebruikt als je duurzaam tuiniert. Toch zie je in de praktijk dat veel mensen toch naar bestrijdingsmiddelen grijpen als een ziekte of plaag in de tuin moeilijk oplosbaar blijkt. Bedenk je dan dat het probleem in veel gevallen met de tijd toch zal verdwijnen, omdat de natuur (en dus ook jouw tuin) een balans vindt. In een evenwichtige tuin worden plaagdieren gegeten door andere dieren en vogels, slakken gegeten door egels en vogels en worden bladluizen beperkt door lieveheersbeestjes. Zodra je bestrijdingsmiddelen inzet, verstoor je deze balans en is de kans alleen maar groter dat het probleem erger wordt. Overigens geldt dit in veel gevallen ook voor biologische bestrijdingsmiddelen, omdat zelfs deze niet altijd even vriendelijk zijn voor de natuur. Helaas worden veel planten in tuincentrums nog altijd niet gekweekt zonder bestrijdingsmiddelen.

Gelukkig wordt bij steeds meer tuiniers het besef groter dat het best zonder chemische middelen kan. Nu de tuincentrums nog!

Ruim niet alles op

Ruim niet te veel op in de tuin. Laat door het jaar heen blad, snoeimateriaal en takken liggen en zorg voor verschillende hoekjes in de tuin die zoveel mogelijk onverstoord blijven. Een kleine takkenhoop of stapel stenen of keienhoop op een dergelijke plek is ideaal voor heel veel dieren en insecten.

Snoei vaste planten en siergrassen niet af voor de winter, maar laat ze staan tot in het voorjaar. Als de temperatuur in het voorjaar weer boven 10C komt (en vaker blijft) kan je de vaste planten en siergrassen alsnog afsnoeien. Laat bij voorkeur het snoeiafval liggen.

Plaats ook enkele goede bijenhotels, of insectenhotels voor nog meer schuilplaatsen en plekken om te overwinteren.

Maak zelf compost

Door al je tuin- en snoeiafval te composteren, blijft alles in je tuin en kan je je borders en tuin later mulchen met een verse laag compost. Zo verbeter je de bodemstructuur en voedt je de tuin. Ook veel gft afval kan je composteren. Wees echter voorzichtig met gekookt of bereid voedsel, zodat je in de stad geen ratten aantrekt. Zie ook ons blog over zelf compost maken, voor een complete lijst met wat er wel en niet op de composthoop mag.

Wel of geen gazon in een duurzame tuin?

Hoewel een gazon een goede manier is om het groen in je tuin te vergroten en ook goed is voor het doorlaten en vasthouden van water in je tuin, vergt een gazon veel onderhoud en is er weinig natuurlijks aan het wekelijks kort maaien van het gras. Voor dieren en planten is het korte gras van weinig waarde. Maar door simpelweg een strook niet te maaien, kan je de natuurwaarde enorm vergroten! Zo geniet jij van een stukje gras, voor jezelf of voor spelende kinderen of huisdieren en vinden veel dieren en insecten hun toevlucht in het lange gras. Een strook lang gras in de tuin is ook ideaal als corridor voor bijvoorbeeld egels. Eventueel kan je je het lange gras combineren met een kleine bloemenweide.

Bomen en planten met voedingswaarde of schuilplaats voor dieren

Planten die naast sierwaarde ook nog eens voedingswaarde hebben zijn ideaal. Denk bijvoorbeeld aan fruitbomen, bessenstruiken of kruiden. Niet alleen voor ons zijn ze interessant, maar juist ook voor dieren en insecten. Ook dichtvertakte bomen of struiken, planten met doorns of een dichte haag zijn de moeite waard, omdat ze heel veel schuilplaatsen bieden voor vogels en dieren. Met (biologische) bloembollen en vaste planten kan je zorgen voor voldoende nectar voor bijen en vlinders, van het vroege voorjaar tot aan de winter.

Lees ook onze blogs met tips voor bijen in de tuin, planten voor meer vlinders, of tips oor meer vogels in de tuin.

Heb (of wil) jij ook een duurzame tuin?