Japanse tuinen zijn heel bijzonder!
Ze stralen kalmte en rust uit en zijn ook ’s winters nog mooi groen.
Niet alleen zijn het prachtige groene tuinen met een kalme en rustgevende uitstraling, maar er wordt ook volop gebruik gemaakt van symboliek. Ieder element, de materialen en alle planten worden zorgvuldig gekozen en hebben vaak een speciale betekenis. De kunst van een goede Japanse tuin is om je te beperken.
Het gebruik van slechts enkele (natuurlijke) materialen en de keuze voor voornamelijk groenblijvende heesters is kenmerkend voor de Japanse tuinstijl. In Japanse tuinen wordt vaak extra aandacht besteed aan elke individuele plant. Ze worden bijvoorbeeld tot in perfectie gesnoeid, of de natuurlijke en grillige vormen worden juist benadrukt.
Water mag niet ontbreken in een Japanse tuin. Bij voorkeur is dit een echte waterpartij, maar in een kleine tuin kan je hier natuurlijk ook invulling aan geven met een mini vijver of waterornament. Ook natuursteen en keien horen bij deze tuinstijl. Vaak wordt er ook gebruik gemaakt van siergrind of split.
Het maken van een echte Japanse tuin is erg lastig, zeker als hierin ook rekening wordt gehouden met alle symboliek. Toch kiezen we er in westerse landen vaak voor om vooral de oosterse sfeer in de tuin te gebruiken, als gedacht wordt aan een Japanse tuin.
Met onderstaande planten maak jij ook een echte Japanse tuin, of in ieder geval een mooie tuin in oosterse sfeer.
Planten voor de Japanse tuin of een Oosterse tuinstijl
Bomen voor de Japanse tuin
Prunus serrulata (sierkers)
Sierkersen zijn kenmerkend voor de Japanse tuin. De sierlijke bloesem kondigt de lente aan, en geeft een prachtig beeld in de tuin, ook al duurt dit vaak maar kort. Als je maar plek hebt voor een boom in de tuin, kies dan voor jouw favoriete sierkers. Bijkomend voordeel is dat veel sierkersen ook nog eens een mooie herfstverkleuring hebben. Zo geniet je in meerdere seizoenen van je boom. Best belangrijk in een kleine tuin.
>> Lees ook: Welke Sierkersen blijven kleiner?
Acer palmatum) Japanse esdoorn
Een Japanse esdoorn is een kleine boom, klein boompje of mini boompje die ook niet mag ontbreken in de Japanse tuin. Er zijn heel veel kweekvarianten. Ze staan bekend om hun mooie handvormige blad en spectaculaire herfstverkleuring. Het zijn elegante boompjes. Mooi van vorm en vaak vrij transparant (ook als ze in blad staan), waardoor ze niet meteen je uitzicht zullen blokkeren. Veel soorten worden niet veel hoger dan 2 meter, maar er zijn ook varianten die 3-4 meter hoog worden. Ze staan werkelijk prachtig naast een vijver of waterelement in de tuin. Er zijn ook Acers die rood blad hebben en exemplaren die meermaals in het jaar verkleuren. Japanse esdoorns staan graag op een plek in de halfschaduw en het liefst wat beschut van koude wind.
Magnolia (valse tulpenboom)
Als je plek hebt voor een tweede boom (of grotere struik), dan is een Magnolia (valse tulpenboom) een hele mooie keus voor jouw Japanse tuin. De grote bloemen die aan de nog kale takken groeien, vallen erg op en transformeren het uiterlijk van deze bijzondere boom (of struik). De groei van deze prachtige planten oogt vaak erg natuurlijk. Snoeien wordt eigenlijk ook niet aangeraden (tenzij jouw exemplaar echt te groot wordt). De meeste kweekvarianten krijgen mooi groot blad en sommige krijgen nog een (lichte) nabloei in de zomer.
Tuinvraag: Welke Magnolia’s blijven kleiner en zijn geschikt voor een kleine tuin?
Pinus (den)
In een echte Japanse tuin hoort ook een den. Natuurlijk worden de meeste dennen soorten veel te groot voor een kleine tuin. Maar toch zijn ook hiervoor wel mogelijkheden. Sommige soorten (bijv. Pinus pinea) kan je tegenwoordig geënt kopen, waardoor ze een stuk kleiner blijven. Ook zou je nog kunnen denken aan een struikvorm (Pinus parviflora), of een dwergvorm (bijv. Pinus mugo mughus). Een Pinus gebruiken voor bonsai geeft ook een heel bijzonder effect!
Heesters voor de Japanse tuin
Cornus kousa (grootbloemige kornoelje)
De grootbloemige Japanse kornoelje is een ideale struik (of kleine boom) voor de kleine tuin. In elk seizoen is er iets te zien! Het is een statige plant, met opvallende grote witte bloemen (of roze, afhankelijk van de cultivar). Eigenlijk zijn het geen bloemen, maar schutbladeren. Hoe dan ook, in mei- juni zit de hele er vol mee! In de zomer krijgt deze kornoelje rode Lychee-achtige vruchten. Het mooi gevormde en wat gegolfde blad verkleurt in het najaar prachtig geel, oranje en rood.
Rhododendron en Azalea
Azalea’s en Rhododendrons zijn een aanwinst voor de Japanse tuin. In het voorjaar geven ze een zee aan bloemen. Hoewel deze planten na de bloei misschien wat saai overkomen, geven ze de rest van het jaar de kenmerkende groene uitstraling van een Japanse of oosterse tuin, met hun (grote) donkere en glanzende bladeren.
Niet alleen hebben ze meestal mooi (groot) glanzend blad en blijven ze (donker)groen in de winter, maar hun voorjaarsbloei veranderd je hele tuin!
Enkianthus campanulatus (pronkklokje)
Het pronkklokje is een plant die je in veel tuinen niet vaak meer ziet, maar in Japanse tuinen toch zeker wel. Het is een sierlijke heester met hangende trossen vol met wit-roze klokjesbloemen in mei. Eind zomer worden groene zaaddozen gevormd aan lange stelen. Enkianthus krijg eveneens een hele mooie rode herfstverkleuring.
Vormsnoei in de Japanse tuin
De Japanse tuin is natuurlijk ook heel erg bekend van vormsnoei en de kunst van Bonsai. Groenblijvende haagplanten met klein blad zijn hiervoor erg geschikt. Een groot deel van tuinen met een oosterse tuinstijl of sfeer, bestaat uit wintergroene (haag)planten. Deze worden in allerlei vormen gesnoeid. Van strakke blokken, tot aan hele wolkenformaties. Planten die hiervoor erg geschikt zijn, zijn bijvoorbeeld Ilex crenata, Taxus baccata, Lonicera nitida, of Buxus sempervirens (of inmiddels Buxusvervangers). Met dit soort planten snoei je de mooiste vormen, tot op de millimeter!
Bamboe in de Japanse tuin
Woekerende bamboe (Phyllostachys)
Bamboe is voor ons onlosmakelijk verbonden met Japanse (en Chinese) tuinen. Phyllostachys is een van de bekendste soorten. Zolang je voorzorgsmaatregelen neemt om woekeren en ongewenste verspreiding te voorkomen, is het een prachtige en iconische plant. Eenmaal aangeslagen kunnen ze snel in de hoogte groeien. Vooral gele en zwarte stengels lijken populair.
Niet woekerende bamboe (Fargesia)
Gelukkig is er ook een alternatief voor de woekerende bamboe soorten: Fargesia. Dit is een polvormende bamboe, waardoor deze geen ongewenste ondergrondse uitlopers maakt. Toch heeft Fargesia een soortgelijke uitstraling. De meeste soorten groeien wat langzamer (in vergelijking met bijvoorbeeld Phyllostachys) en worden in de winter wat transparanter. Toch zijn het nog steeds prachtige planten, die meteen voor een oosterse sfeer zorgen.
Mos en mosvervangers in de Japanse tuin
Een van de opvallendste aspecten aan een echte Japanse of Oosterse tuin, is dat veel oppervlakten helemaal bedekt zijn met mos. Hoewel mosgroei in een kleine tuin (met veel schaduw) vaak geen probleem is, kan het jaren duren, voordat een oppervlak bedekt is en het lukt vrijwel nooit om het te krijgen op die plek die jij voor ogen hebt…
Om toch eenzelfde effect te realiseren kan je denken aan mosvervangers. Dit zijn eigen mooie bodembedekkers met een passende uitstraling voor een Oosterse tuinstijl:
- Pachysandra terminalis
- Leptinella squalida
- Sagina subulata
Klimplanten voor de Japanse tuin
Wisteria (blauweregen)
Blauweregen (Wisteria) is een van de allermooiste klimplanten. Niet alleen de uitbundige bloei is een feest voor het oog, maar ook de vaak heerlijke geur is de moeite waard. Het blad is sierlijk en het zijn krachtige groeiers, die ook een mooie (gedraaide) stam vormen. In Japanse tuinen vind je talloze kweekvarianten: blauweregens met de allerlangste bloemtrossen, extra grote bloemen, blauweregen met herhalende bloei en zelfs witte (blauwe)regen en roze (blauwe)regen.
Lonicera japonica (Japanse kamperfoelie)
Ook kamperfoelie is een klimplant die in Japan wordt gebruikt. Meestal gaat het hier om wat meer natuurlijk ogende varianten. Toch zijn er inmiddels ook al verschillende bekende kweekvarianten te vinden van Lonicera japonica, zoals bijvoorbeeld Hallianan en Hall’s Prolific.
Vaste planten en siergrassen voor de Japanse tuin
- Acorus (kalmoes)
- Anemone hybrida (herfstanemoon)
- Athyrium (wijfjesvaren)
- Carex (zegge)
- Dryopteris (niervaren)
- Equisetum (holpijp)
- Hakonechloa macra (Japans siergras)
- Helleborus (nieskruid)
- Heuchera (purperklokje)
- Hosta (hartlelie)
- Imperata cylindrica (bloedgras)
- Iris ensata (Japanse iris)
- Nymphaea (waterlelie)
- Ophiopogonw (zwart gras)
- Paeonia suffriticosa (boompioen)
- Polystichum (naaldvaren)
Nog meer planten voor de Japanse of Oosterse tuin
Naast de hiervoor beschreven planten, kan je ook nog denken aan Camellia japonica, Chaenomeles japonica, Cornus officinalis, Cydonia oblonga, Ginkgo biloba, Hydrangea serrata, Nandina domestica, Pieris japonica, Skimmia japonica, Viburnum plicatum…
